(...) Istraživanja su jasno pokazala da   osobe s metaboličkim sindromom nekoliko puta više obolijevaju od srčanožilnih bolesti nego zdrava populacija, kao i  to da su te bolesti  vodeći uzrok smrtnosti zapadnog svijeta, kojemu  pripada i naša zemlja(...)

...........................................................................................................................

Danas više nema dvojbe: debljina nije samo estetski problem nego i ozbiljna kronična metaboličko – endokrinološka bolest, odnosno  stanje koje na više načina ugrožava organizam. Uz debljinu se često nalazi   povećana razina masnoća u krvi, visok  krvni tlak i početna ili razvijena šećerna bolest, pa se onda takvo stanje naziva metabolički sindrom, ili sindrom X.  Istraživanja su jasno pokazala da   osobe s metaboličkim sindromom nekoliko puta više obolijevaju od srčanožilnih bolesti nego zdrava populacija, kao i  to da su te bolesti  vodeći uzrok smrtnosti zapadnog svijeta, kojemu  pripada i naša zemlja.

Među glavne  uzroke debljine i metaboličkog sindroma,   uz nasljedne, genetske čimbenike, navode se prekomjeran kalorijski unos uz  visok udio ugljikohidrata u prehrani (vise od 60%) i  tjelesna neaktivnost. Stres se također smatra jednim od uzročnika jer remeti hormonsku ravnotežu i povećava sklonost nakupljanju  masnog tkiva u predjelu trbuha

Jedan od prvih znakova metaboličkog sindroma je debljina centralnog (visceralnog)  tipa gdje se masno tkivo nakuplja uglavnom oko struka. Stanice u visceralnom, ili trbušnom masnom tkivu – adipociti,  za  razliku od  drugih masnih stanica npr. na bokovima,  luče neke tvari koje se nazivaju infalmatorni citokini koji pogoršavaju stanje inzulinske rezistencije.

Da bi se procijenio tip pretilosti  mjeri se opseg struka, koji kod muškaraca ne bi trebao prelaziti 102 cm, a kod žena  88 cm. Muškarci su skloniji  ovom tipu pretilosti.  Indeks tjelesne mase (dobije se dijeljenjem mase u kilogramima i visine u metrima na kvadrat - kg/m2)  u pretilih osoba veći je od 30.

Dijagnoza metaboličkog sindroma je jednostavna: treba izmjeriti krvni tlak, tjelesnu težinu i visinu te iz toga izračunati indeks tjelesne mase (visina kroz kvadratni metar težine), izmjeriti opseg struka i bokova te učiniti osnovne laboratorijske pretrage (masnoće i glukozu u krvi natašte).

Jedna od najvažnijih  posljedica pretilosti je inzulinska rezistencija, odnosno  slabiji odgovor stanica tkiva  na inzulin, hormon koji kontrolira razinu šećera u krvi. Inzulina ima, ali je nedjelotvoran pa glukoza ne može  u stanice, što rezultira njenim porastom u krvi. Kao odgovor na porast šećera u krvi  raste i razina inzulina; stvara se začarani krug koji prije ili kasnije dovodi isccrpljenja beta stanica gušterače, odnosno  do  dijabetesa tipa 2.  

Povišena razina glukoze koja sama po sebi djeluje toksično na stanice tkiva, kao i povišena razina inzulina, zajedno s drugim nepovoljnim čimbenicima kao što su poremećene masnoće i upalni citokini iz visceralnog masnog tkiva dovode do ubrzanja procesa aterogeneze, s posljedičnim razvojem  b olesti srca i krvnih žila.

U metaboličkom  sindromu  često se nađe i povišena aktivnost  nekih  jetrenih  enzima  što ukazuje na oštećenje jetre, te  povišene vrijednosti  mokraćne kiseline, što dovodi do oštećenja krvnih žila, ali i oštećenja bubrega i zglobova.

Liječenje metaboličkog sindroma  treba  usmjeriti  na uzročne momente i prisutne metaboličke poremećaje. U tom smislu bolesnicima se savjetuje promjena stila života, programirana  i  individualno prilagođena tjelesna aktivnost, pravilna prehrana s ciljem približavanja idealnoj tjelesnoj težini, zatim odgovarajuće  liječenje  visokog krvnog tlaka, dijabetesa i povišenih masnoća. Liječenje treba započeti što prije, najbolje  odmah  u trenutku dijagnoze,  upoznavanjem bolesnika s rizicima koje bolest nosi  u daljnjem životu i  poticanjem  na promjene životnog stila i navika u pogledu tjelesne aktivnosti i prehrane, s ciljem  smanjenja tjelesne težine i njezinog održavanja tijekom vremena.

Mr. sc. Ante Ljubičić, dijabetolog i endokrinolog

........................................................................................................................................

REDUKCIJA TJELESNE TEŽINE 5-10% ili 5-10 kg težine ima povoljan učinak na rizike krvožilne ugroženosti, isto tako ima povoljan učinak na čimbenike zgrušavanja krvi.

SMANJENJE UKUPNOG KALORIJSKOG UNOSA (hipokalorijska prehrana) na oko 1250 Kcal dnevnog unosa) osnovno je za postizanje poželjne tjelesne težine i predstavlja temelj  nemedikamentoznog liječenja metaboličkog sindroma X..U osnovi je promjena životnog stila, koja uključuje i svakodnevnu tjelesnu aktivnost. Nepovoljni čimbenici okoline kao što su pušenje, uzimanje većih količina alkohola i stres mogu ubrzati kliničke manifestacije sindroma.

Ako pretila osoba dnevno hranom unosi 500 Kcal manje, tjedno će izgubiti 1/2 kg, odnosno mjesečno 2 kg, što je zadovoljavajući ritam mršavljenja koji ne predstavlja rizik.